ΤΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ Η ΠΑΙΔΕΙΑ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ

ΚΑΙ

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΩΝ

Στέλιος Γιαννίκος

Στο Ερώτημα αν η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα, με την έννοια της πρωταρχικής κατάστασης, δεν θα σταθούμε.  Μπορούμε όμως με βεβαιότητα να πούμε ότι η κότα κάνει το αυγό και το αυγό την κότα. Όπερ σημαίνει ότι χωρίς κότα αυγό δεν γίνεται και χωρίς αυγό κότα δεν γεννιέται.

Στο αντίστοιχο ερώτημα αν το πρόσωπο γεννά την παιδεία η αν η παιδεία γεννά το πρόσωπο, θα απαντήσουμε με τον ίδιο τρόπο.  Το ένα είναι απαραίτητο συστατικό του άλλου.

Τι είναι όμως παιδεία;  Στην ελληνική υπάρχουν έννοιες οι οποίες ακόμα κι αν προσπαθήσουμε να καταγράψουμε την σημασία τους δεν θα μπορέσουμε να αποδώσουμε με ακρίβεια το νόημα τους, καθώς αυτές γίνονται ολότελα αντιληπτές σε βιωματικό επίπεδο.  Δύο τέτοιες χαρακτηριστικές λέξεις είναι το κέρασμα και το φιλότιμο. Μία ανάλογη έννοια είναι η παιδεία. Θα προσπαθήσουμε όμως να δώσουμε μία ερμηνεία.

Παιδεία είναι το ισόβιο πόνημα του ανθρώπου, μέσω της ολιστικής προσέγγισης των αξιών της ζωής και της φύσης, που σκοπό έχει να εξελίξει το έρρωσο των ψυχικών του δυνάμεων (όπου ψυχή κατά το αρχαιοελληνικό που περιέχει και το πνεύμα) προς αναζήτηση του αγαθού, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ένα άτομο πλήρως απομακρυσμένο από την πολιτεία δεν μπορεί να ζήσει έναν παιδαγωγικό τρόπο ζωής καθώς η παιδεία συντελείτε κατά το μέγιστο μέσα από την αγωγή – την παράδοση της γνώσης και του ήθους από τους μεγαλύτερους στους μικρότερους- .  Η παιδεία ως υπέρτατος θεσμός αναπτύχτηκε για πρώτη φορά στην αρχαία οργανωμένη ελληνική πόλι. Δεν είναι τυχαίο ότι παράγωγα της λέξης πόλι είναι ο πολίτης, ο πολιτικός κι ο οπλίτης (αλλάζοντας την σειρά των δύο πρώτων γραμμάτων της λέξης πολίτης δημιουργείτε η λέξη οπλίτης).  Όπως θα δούμε οι λέξεις αυτές σηματοδοτούν την σημασία της λέξης πόλι και μέσα από αυτές αναδύεται η έννοια της παιδείας.

Συστατικό της πόλις είναι οι πολίτες. Χωρίς πολίτες δεν νοείτε πόλι και χωρίς πόλι δεν νοούνται πολίτες όπως δεν νοείτε πόλι χωρίς ένα ελάχιστο αριθμό πολιτών. Οι δυο βασικές ιδιότητες του πολίτη είναι να είναι πολιτικός και οπλίτης.  Με την έννοια πολιτικός εννοούμαι να σκέπτεται και να ενεργεί συντεταγμένα μαζί με τους άλλους πολίτες ως προς την λήψη των αποφάσεων και των ενεργειών που χρειάζονται για την εύρυθμη λειτουργία της πόλεως. Την δε πόλι θα πρέπει να την προστατεύει από τους εξωτερικούς κινδύνους με την ιδιότητα του οπλίτη. Η ιδιότητα του οπλίτη εν πρώτης δεν είναι επιθετική αλλά αμυντική. Όπλον εις την αρχαία Ελλάδα ονομάζονταν η ασπίδα.  Η δε ασπίδα ήταν έτσι διαμορφωμένη ώστε το μισό μέρος της να προστατεύει τον οπλίτη που την κρατά και με το άλλο μισό να προστατεύει τον διπλανό του.  Με τα παραπάνω βλέπουμε το αδιαίρετο  των πολιτών που συγκροτούν την πόλι.  

 Η αξία του ατόμου αναδεικνύεται στο συλλογικό επίπεδο και η αξία του συνόλου συγκροτείτε από την αξία των ατόμων.

 Για να ευημερήσει λοιπόν μια υγιή κοινωνία πρέπει οι πολίτες ισοβίως να εργάζονται και να εξελίσσονται ως άτομα κι ως σύνολο για το αγαθό αυτής.

Ποια είναι η σημασία των προσώπων για την δημιουργία παιδείας και πώς η παιδεία γεννά πρόσωπα;  Όπως προείπαμε το βασικό εργαλείο της παιδείας είναι η αγωγή. Η μετάδοση δηλαδή των γνώσεων και του ήθους από τους γηραιότερους στους νεότερους.  Η αγωγή ως έννοια μέσα στην διαχρονικότητα δημιουργεί την  παράδοση. Η παράδοση δεν είναι μόνο η γνώση της ιστορίας αλλά κι ο τρόπος που αυτή έχει ενεργό συμμετοχή στην διαμόρφωση του ήθους και της ηθικής μέσα στην κοινωνία. Είναι δηλαδή ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τα θετικά και τα αρνητικά του παρελθόντος και το πως αυτά τα μετατρέπουμε σε ενέργειες στον παρόντα χρόνο.  Η αγωγή ξεκινά από την γέννηση του ανθρώπου μέσω του μιμητισμού και συνεχίζει καθώς το παιδί μεγαλώνει - και σε ενήλικα - μέσω του παραδείγματος και της εκπαίδευσης.  Το βρέφος κοιτάζει τους γύρω του και προσπαθεί να αντιγράψει τα όσα βλέπει να κάνουν οι μεγαλύτεροι.  Μεγαλώνοντας όμως κι αρχίζοντας να αποκτά λογική αντίληψη των πραγμάτων, από μία απλή παρατήρηση των κινήσεων αρχίζει να αντιλαμβάνεται τα σημαινόμενα των πράξεων και να παραδειγματίζετε από αυτά.  Τα παραδείγματα αυτά μπορούν να έχουν θετικό ή αρνητικό πρόσημο στην δημιουργία του χαρακτήρα (Ήθος) του παιδιού.  Στην συνέχεια και παράλληλα με τον παραδειγματισμό το παιδί εντάσσεται σε ένα σύστημα εκπαίδευσης που ξεκινά από την οικογένεια και συνεχίζει μέσω του σχολείου. Σε όλα αυτά η σημασία των προσώπων στην διαμόρφωσης της παιδείας είναι καταλυτική. Ποια είναι όμως είναι αυτά τα πρόσωπα;

Πρώτα έχουμε τους γονείς, οι οποίοι δεν φτάνει να επενδύουν στην σχολική και εξωσχολική μόρφωση του παιδιού, αλλά πρέπει να αποτελούν παράδειγμα οι ίδιοι πεπαιδευμένων ανθρώπων.  Η σημασία των γονέων είναι καθοριστική και για έναν ακόμα λόγο, ότι μπορούν να αποσβέσουν με το παράδειγμα τους τα αρνητικά ερεθίσματα που θα δεχτεί εκτός οικογενείας το παιδί.

Δεύτερων είναι οι γνωστοί, οι φίλοι και οι συγγενείς με τους οποίους η οικογένεια διατηρεί κοινωνικές σχέσεις.  Οι άνθρωποι αυτοί όταν διαθέτουν ποιότητα ήθους μπορούν να συμβάλουν τα μέγιστα στο έργο της οικογενείας. Όταν όμως έχουν λειψό ήθος τότε τη ζημιά που μπορούν να προκαλέσουν στο παιδί δύσκολα θα καταφέρουν οι γονείς να την εξαλείψουν.

Τρίτων είναι οι μη γνωστοί άνθρωποι με τους οποίους το παιδί μπορεί να βρεθεί μαζί τους σε μία συγκεκριμένη στιγμή (πχ σε μία βόλτα στο πάρκο, επίσκεψη σε μουσείο κλπ) οι οποίοι επικουρικά μπορούν να εγγράψουν στον ψυχισμό του παιδιού θετικά ή αρνητικά παραδείγματα.

Τέταρτων είναι οι άνθρωποι με τους οποίους αλληλεπιδρά στις σχολικές και εξωσχολικές δραστηριότητες (δάσκαλοι, συμμαθητές κλπ) των οποίων ο ρόλος είναι καθοριστικός καθώς υπάρχει ένταση της αλληλεπίδρασης λόγω της τακτικής επικοινωνίας

Πέμπτων είναι οι άνθρωποι και οι ομάδες ανθρώπων με τους οποίους δεν έρχεται σε επαφή μαζί τους αλλά  επιδρούν εξ αποστάσεως έμμεσα μέσω της τεχνολογίας (βιβλία, περιοδικά, τηλεόραση, διαδίκτυο, κλπ).

Τέλος είναι τα πρόσωπα πρότυπα. Άνθρωποι που είτε είναι ζωντανοί είτε έχουν αποβιώσει, που όμως με τις πράξεις τους ή με την συνολική τους ζωή μπορούν να δώσουν υψηλά παραδείγματα ήθους.  Η επιλογή ιστοριών, επιφανών αλλά και αφανών ανθρώπων που έδρασαν και πρόσφεραν έργο, μπορεί να αποτελέσει το ύψιστο πλεονέκτημα για την διαμόρφωση του Παιδαγωγημένου ανθρώπου.   

Ως άνθρωποι μας αρέσει να εμπνεόμαστε από τις πράξεις άλλων και πάνω σε αυτές να οραματιζόμαστε και να σχεδιάζουμε τους δικούς μας στόχους.

 

Είναι πιο εύκολο να αγαπήσω τις επιστήμες αν πρώτα αγαπήσω τους επιστήμονες. Ο Πυθαγόρας, ο Αλβέρτος Αϊνστάιν, η Μαρία Κιουρί, ο Νικόλα Τέσλα, ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή ο Δημήτρης Νανόπουλος, ο Θεοδόσης Τάσιος και άλλοι πολλοί, μπορούν πολύ ευκολότερα να μας οδηγήσουν στην αγάπη για τις θετικές επιστήμες παρά ένα μάθημα φυσικής ή μαθηματικών.

Είναι πιο εύκολο να αγαπήσω την φιλοσοφία αν γνωρίσω την ζωή του Ηρακλείτου, του Πλάτωνα,της Υπατίας, του Κορνήλιου Καστοριάδη, του Νίτσε και πολλών άλλων.

Είναι πιο εύκολο να αγαπήσω την μουσική ως πνευματικό δημιούργημα αν γνωρίσω την ζωή του Λουδοβίκου Μπετόβεν, του Αμαντεόυς Μότσαρτ, της Νινά Σιμόν, του Μπομπ Μάρλεί κι άλλων

Είναι πιο Εύκολο να αγαπήσω την λογοτεχνία και την ποίηση αν μάθω για την ζωή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, της Πηνελόπης Δέλτα, του Οδυσσέα Ελύτη, του Κώστα Καρυωτάκη, του Ερνεστ Χέμινγουέι,  του Γιόχαν Γκαίτε, του Ράινερ Μαρία Ρίλκε κι άλλων

Είναι πιο εύκολο να αγαπήσω την πολιτική -που αγαπά τον άνθρωπο- αν μάθω για την ζωή του Ιωάννη Καποδίστρια, του Ίων Δραγούμη, της Έμελιν Πάνκχερστ, του Μαχάτμα Γκάντι του Νέλσον Μαντέλα κι άλλων

Είναι πιο εύκολο να αγαπήσω βαθιά και πλατιά τον άνθρωπο και την φύση αν με εμπνεύσουν οι ζωές των συνανθρώπων μου.

Τα πρόσωπα όπως προείπαμε μπορούν να συμβάλουν στην ανάδειξη της παιδείας. Όμως, για την προβολή αυτών των προσώπων χρειάζεται κι ένα παιδαγωγικό κοινωνικό σύστημα που θα παράγει μία παιδαγωγική κοινωνική ηθική.

 Λέγεται πως ο σοφός νομοθέτης της αρχαίας Σπάρτης ο Λυκούργος, θέλοντας να πείσει τους Σπαρτιάτες για την αξία της παιδείας μέσα στην κοινωνία, πήρε από μία σκύλα τα κουτάβια της και τα χώρισε σε δύο ομάδες. Την πρώτη ομάδα την άφησε να ζει ελευθέρα χωρίς περιορισμούς, με άφθονο νερό και φαγητό. Την δεύτερη, φρόντισε να την εντάξει σε ένα πρόγραμμα εκπαίδευσης και διατροφής. Μάζεψε λοιπόν τους Σπαρτιάτες σε έναν χώρο και άφησε ελεύθερα όλα τα σκυλάκια. Σε κάποια στιγμή αμόλησε έναν λαγό και τότε συνέβη το εξής: τα εκπαιδευμένα σκυλάκια τρέξανε αμέσως να κυνηγήσουν τον λαγό ενώ τα υπόλοιπα αδιαφόρησαν και συνέχισαν να παίζουν μεταξύ τους.  Οι Σπαρτιάτες με αυτό το παράδειγμα κατάλαβαν ότι η παιδαγωγική κοινωνία που θα στηθεί μέσα από μία νομοθεσία, είναι αυτό που χρειάζονταν για να φτιάξουν την πόλι κράτος που θα ευημερούσε.  Για τον λόγο αυτό επιτρέψανε στον Λυκούργο να νομοθετήσει. Έτσι η αρχαία Σπάρτη ήταν ή πρώτη ανθρώπινη κοινωνία με νόμους παιδαγωγικούς που αφορούσαν το σύνολο των πολιτών ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου.  Για τον λόγο αυτό ήταν και η πρώτη κοινωνία στην παγκόσμια ιστορία που θέσπισε ένα σύστημα δημόσιας εκπαίδευσης τόσο για τα αγόρια όσο και για τα κορίτσια.

Είναι φανερό ότι σήμερα είναι εξίσου αναγκαίο να δημιουργήσουμε τις συνθήκες ενός παιδαγωγικού μοντέλου.

Η παιδεία είναι ο ύψιστος μηχανισμός της κοινωνίας για την ενσωμάτωση των αξιών του αγαθού σε αυτή.

Τα παραδείγματα των ανθρώπων μπορεί να γίνουν ο θεμέλιος λίθος για την δημιουργία μιας ευγενής, έμπεδης και οραματικής κοινωνίας.  Ξεκινώντας από τους γονείς συνεχίζοντας στους δασκάλους και φτάνοντας στην πολιτεία, πρέπει - επιβάλετε να εξελιχθούμε μέσω των παραδειγμάτων.   

Η παιδεία έχει ανάγκη από τα πρόσωπα και τα πρόσωπα έχουν ανάγκη την παιδεία.

Ένας Παιδαγωγικός Πολιτισμός δεν θα μπορέσει ποτέ να αναπτυχθεί αν δεν διδαχτούμε, αν δεν εμπνευστούμε από τα  πρόσωπα.

Και τα πρόσωπα αυτά υπάρχουν…

ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΛΑΜ (ΒΙΒΛΙΟ)

Στέλιος Γιαννίκος

Το «ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΣΛΑΜ» είναι ένα βιβλίο γραμμένο από τον Βλάση Αγτζίδη που αξίζει να διαβαστεί από κάθε Έλληνα.

 

Η γραφή του βιβλίου είναι απλή και κατανοητή, χωρίς να χάνει τίποτα από την ουσία του∙ την ιστορική επιστημοσύνη, την δομή, και τις χρήσιμες πληροφορίες που μπορούν να μετουσιωθούν σε γνώση.

Σήμερα, από όσο διαφαίνεται έχουμε περάσει σε μία νέα φάση αλληλεπίδρασης μεταξύ του Ισλάμ και του λεγόμενου «δυτικού πολιτισμού».  Σε αυτή την εποχή και στο σταυροδρόμι των δύο κόσμων, η Ελλάς είναι δέκτης των πιέσεων που ασκούν αυτές οι αλλαγές, τόσο από την μία όσο κι από την άλλη πλευρά.  Το μεταναστευτικό – προσφυγικό πρόβλημα ήρθε και θα μείνει για πολλά χρόνια (μην απατόμαστε οι αιτίες είναι πολλές) φέρνοντας σε στενή επαφή τον ελληνικό πολιτισμό με το Ισλάμ για ακόμα μία φορά.  

Κάτω από αυτά τα δεδομένα δεν είναι απλά χρήσιμο, αλλά απαραίτητο για κάθε Έλληνα να κατανοήσει το τι είναι το Ισλάμ.  Οι υπεροξείες  εκφράσεις αγανάκτησης  κι οι ακραίες θέσεις δεν πρόκειται να λύσουν το πρόβλημα παρά το οξύνουν.  Η γνώση είναι η αναγκαία δύναμη που θα μας επιτρέψει να βρούμε λύσεις και να επικοινωνήσουμε εντός μία πραγματικότητας .  

Το βιβλίο του Βλάση Αγτζίδη είναι ένα καλό βιβλίο και τα καλά βιβλία είναι χρήσιμα όταν τα διαβάζουμε…

Καλή ανάγνωση!             

                                                                         

Παρουσίαση

Η επανεμφάνιση των θρησκευτικών πολέμων, η ισχυροποίηση του ισλαμικού κόσμου και η εξάπλωση της ισλαμιστικής τρομοκρατίας κάνουν και πάλι επίκαιρη την αναζήτηση των αιτίων που ωθούν τον σύγχρονο άνθρωπο να αναζητά την καταφυγή στο μεταφυσικό. Η ανάπτυξη μιας αυτόνομης έρευνας για το φαινόμενο καθ' εαυτό έχει μεγάλη σημασία, εφόσον οι ελληνορθόδοξοι πληθυσμοί υπήρξαν από τους πρώτους που συναντήθηκαν με το Ισλάμ κατά την έξοδό του από την Αραβική Χερσόνησο. Επιπλέον, η σύγχρονη Ελλάδα συνεχίζει να βρίσκεται στο σύνορο των δύο κόσμων, έστω και αν τα όρια δεν είναι συμπαγή και αδιάβατα.
Η παρούσα μελέτη εστιάζει στην πρώτη αραβική περίοδο του Ισλάμ. Παράλληλα διερευνώνται οι συνθήκες εντός των οποίων αναπτύχθηκε το εξτρεμιστικό Ισλάμ και επανεμφανίστηκε η έννοια του Ιερού Πολέμου (τζιχάντ). Ορίζεται επίσης το σύστημα αναφοράς, το "εμείς", μέσω του οποίου προσεγγίζεται το ισλαμικό φαινόμενο. Παρουσιάζονται οι παράγοντες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση του νέου ελληνισμού, καθώς και η μορφή και οι τρόποι σύνθεσης της ταυτότητάς του.
Στη συνέχεια παρουσιάζεται η ιστορία του Ισλάμ από την εμφάνισή του στις έρημους της Αραβίας. Παρακολουθείται η ανάπτυξη της νέας θρησκείας, η σχέση της και οι διαφορές της με τις άλλες μονοθεϊστικές θρησκείες. Παρατίθενται οι βασικές της απόψεις, οι μηχανισμοί διάδοσης, η επεκτατική πολιτική των πρώτων χαλιφών, καθώς και η πολύμορφη συνάντηση του ελληνισμού με τον ισλαμικό κόσμο. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στο Εμιράτο της Κρήτης, ένα ιδιαίτερο αραβικό κράτος του 9ου-10ου αιώνα μ.Χ. Στο τέλος παρουσιάζεται η μεγάλη σύγκρουση του Ισλάμ με τη Δύση, όπως αποτυπώθηκε με τον μουσουλμανικό Ιερό Πόλεμο και τις χριστιανικές Σταυροφορίες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Περιεχόμενα

Εισαγωγή
-Η επιστροφή του Ισλάμ
Ο ιστορικός κύκλος
Ισλαμιστές και Ισλάμ
Δύση, μυστικές υπηρεσίες και Ισλαμισμός
Ισλαμοποίηση του ριζοσπαστισμού;
-Ποιοι "Εμείς";
Η εμφάνιση του νέου ελληνισμού
Από την εθνική στη θρησκευτική σημασία
Η βυζαντινή ταυτότητα
Η σύγκρουση με τη Δύση
Η ανάδυση της ελληνικής ταυτότητας
Ο Βησσαρίων συναντά τον Hobsbawm
Η "ελληνικότητα" πριν την Άλωση
Ρωμιοί, Γραικοί ή Έλληνες;
Rum millet και ελληνισμός
Από το γένος στο έθνος
Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός
Οι εξ Ελλήνων μουσουλμάνοι
Ποιος θεωρείται "Έλλην" στο ελεύθερο κράτος
-Η εμφάνιση του Ισλάμ
Οι Άραβες πριν το Ισλάμ
Χριστιανοί και Εβραίοι στην Αραβία
Αλλάχ, Μωάμεθ και αραβική ενοποίηση
Ούμα: μια νέα αραβική φυλή
Το θεωρητικό υπόβαθρο: Κοράνι και χαντίθ
Οι κώδικες της λατρείας
Το τζιχάντ
Η στρατηγική αντίληψη του Μωάμεθ
Παράδεισος και Κόλαση στο Κοράνι
Η αποστασία
Το Κοράνι για τις γυναίκες
Το Ισλάμ για τις θρησκευτικές μειονότητες
Διαφορές και ομοιότητες Ισλάμ και Χριστιανισμού
-Μετά τον Μωάμεθ. Η συνάντηση με τη Δύση
Οι χαλίφες
Οι κατακτήσεις
Οι Ουμαγιάδες
Οι Αβασίδες
Οι Φατιμίδες
Ο μουσουλμανικός πολιτισμός
Το Εμιράτο της Κρήτης
-Έλληνες και Άραβες: Μια διαδραστική συνάντηση
Η εικόνα των Βυζαντινών στους Άραβες
Η συνάντηση του Ισλάμ με την ελληνική γραμματεία
Οι Άραβες, οι Έλληνες και η Ευρώπη
Ελληνο-ισλαμικοί διάλογοι
-Σταυροφορίες εναντίον τζιχάντ
Τα κίνητρα
Βυζάντιο: Μεταξύ Ισλάμ και Φράγκων
-Το τέλος του αραβικού Ισλάμ
Η άνοδος των Περσών
Η εμφάνιση των Τούρκων
Επίλογος
Βιβλιογραφία
Ευρετήριο

Βιογραφία συγγραφέα: Αγτζίδης Βλάσης

Ο Βλάσης Αγτζίδης είναι διδάκτωρ Σύγχρονης Ιστορίας του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικές Σχολής του ΑΠΘ με βασικές του σπουδές τα μαθηματικά και τη Η/Υ. Το θέμα της διατριβής του αφορούσε τον ελληνικό Τύπο της Σοβιετικής Ένωσης την περίοδο του μεσοπολέμου. Για το φαινόμενο του παρευξείνιου ελληνισμού και τη διερεύνησή του συνεργάστηκε με το Α.Π.Θ., το Πάντειο Πανεπιστήμιο, το Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και το Πανεπιστήμιο Bordeux III (Γαλλία). Έχει εκδόσει αρκετά βιβλία, όπως: -"Ποντιακός ελληνισμός: Από τη γενοκτονία και το σταλινισμό ως την περεστρόικα" το 1990 -"Η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης: Οι συνέπειες για τον Ελληνισμό" το 1992 -"Οι άγνωστοι Έλληνες του Πόντου" (επιμέλεια) το 1995 -"Πόντος: Ένα ανοιχτό ζήτημα", το 1996, "Παρευξείνιος διασπορά: Οι ελληνικές εγκαταστάσεις στις βορειοανατολικές περιοχές του Εύξεινου Πόντου" το 1997, "Οι Νιώτηδες της Κρήτης: Μια οικογένεια στις κρητικές επαναστάσεις" το 2000 κ.ά.. Έχει τιμηθεί με το Βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών για τη συγγραφή της "Ιστορίας της ελληνικής διασποράς στα βορειοανατολικά παράλια του Εύξεινου Πόντου", 1995, καθώς και δύο φορές με Εύφημο Μνεία από το Υπουργείο Εξωτερικών για τον απεγκλωβισμό των Ελλήνων της Αμπχαζίας από την εμπόλεμη περιοχή (1993) και τη συγκρότηση του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) το 1996. Έχει δημοσιεύσει πλήθος άρθρων σε επιστημονικά περιοδικά, αλλά και στην ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Τα άρθρα του, που ξεπερνούν τα 200 δημοσιεύτηκαν στα εξής έντυπα: Ελευθεροτυπία, Έθνος, Οικονομικός Ταχυδρόμος, Άρδην, Ιστορικά, Έρεισμα, Ελλοπία, Επίκαιρη (Κύπρος), Εθνικός Κήρυξ (Νέα Υόρκη), Υπέρ (Λος Άντζελες), Ελληνική Διασπορά (Τιφλίδα), Akropoli (Μόσχα), Journal of refugee studies (Oξφόρδη), Pogrom (Γερμανία). Διετέλεσε ειδικός σύμβουλος στο υφυπουργείο Εξωτερικών, αρμόδιο για τον απόδημο ελληνισμό. Υπηρέτησε σε θέση συμβούλου στο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού. Δίδαξε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Δίδαξε επίσης στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών το μάθημα για το συλλογικό τραύμα και τη διαχείριση της μνήμης. Από το 2009 επιμελείται το Σεμινάριο Ιστορίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Δήμου Κηφισιάς. Τα κύρια ερευνητικά του ενδιαφέροντα σχετίζονται με το σοβιετικό Μεσοπόλεμο και την ιστορία του σοβιετικού ελληνισμού, την ελληνική Διασπορά, καθώς και με τη διαδικασία μετάβασης από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στην εποχή των εθνών-κρατών και με την ιστορική εμπειρία του ελληνισμού στη Μικρά Ασία.

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ

Στέλιος Γιαννίκος


Μέχρι χθες τον γνώριζαν ελάχιστοι και σε μία μέρα τον έμαθαν όλοι.

Το πώς και το γιατί τους βασάνιζε…

Συγκλονισμένη η κοινή γνώμη!  Σε κάποιους τα δάκρυα κύλισαν ωσάν να κηδεύανε κάποιον αγαπημένο φίλο.

Μπροστά στο τελεβίζιο ακούσανε τον εκφωνητή να μίλα για το απρόσμενο θάνατο ενός μεγάλου και σημαντικού ανθρώπου.

Δράματα εξελίχθησαν μπροστά στην κάμερα:

-Ήταν καλός άνθρωπος.

-Λιγομίλητος και σοβαρός.

- Δεν είχε ενοχλήσει ποτέ του κανέναν.

- Σοφός άνθρωπος

- Μία τεράστια μορφή!

-Τέτοιοι άνθρωποι κάθε εκατό χρόνια γεννιούνται!

- «Η ανθρωπότητα από σήμερα είναι πιο φτωχή» είπε η παρουσιάστρια. «Το πώς πήρε την απόφαση και το γιατί ίσως δεν το μάθουμε ποτέ.  Και τώρα, διάλειμμα για μερικές χρήσιμες διαφημίσεις κι επιστρέφουμε ξανά στο πρόγραμμα μας…»

Το πώς και το γιατί στον τάφο του το πήρε ο ποιητής... μα μείς που τους διαβάζουμε σωστά, ξέρουμε καλά πως τούτος ο άτεκνος τόπος είναι που σκοτώνει τους ποιητές του....

=============

ΕΠΙΜΕΤΡΟ


Αυτός ο κόσμος πρώτα σκοτώνει την ποίηση και μετά τους ποιητές.  
Πρώτα τους κόβει τα φτερά και μετά τους πετάει στο βάραθρο.

Η ποίηση, με την με την ευρεία της έννοια, θέλει τουλάχιστον δύο μάτια για να την προσεγγίσεις.
Ο ποιητής θέλει  τουλάχιστον τρία μάτια για να δημιουργήσει.
Σε ένα κόσμο που βασιλεύουν οι Κύκλωπες, τι να περιμένεις; 

Τεντώνει ο ποιητής την ψυχή του να αγγίξει τα ψηλά, τα ανέγγιχτα. 
Παλεύει: με το όνειρο να χτίσει πραγματικότητα.
Να ξεφύγει από το χώμα και το νερό και να γίνει φωτιά, καθαρή  φωτιά.
Να κοιτάξει τον κόσμο από άλλο ύψος.

Μα να σου οι Κύκλωπες  που ζουν μέσα στις σπηλιές και τα ημίφωτα
και χαίρονται το χώμα.
Σκυλεύουν την ποίηση  από άγνοια και ζήλια.
Κανιβαλίζουν ωμές τις σάρκες των ποιητών.  
Κραυγάζουν και κομπάζουν για τα κατορθώματα τους.

Αλίμονο στον ποιητή που πάρει σοβαρά αυτόν το κόσμο. 
Μοιραία θα αναζητήσει την λύτρωση μέσα από τον θάνατο.

===

Στην φωτογραφία ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης μετά την δεύτερη κι επιτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας του. 
Μπορεί τότε να μην υπήρχαν τελεβίζια, οι αιτίες όμως ήταν εκεί.

Ο Κώστας Καριωτάκης νεκρός. -  Πρέβεζα 21 Ιουλίου του 1928

Ο Αλβέρτος, ο Τσιλέρ και το ρολόι

Στέλιος Γιαννίκος

Ήταν ένα ηλιόλουστο Κυριακάτικο πρωινό. Το φως, ένας ποταμός ενέργειας, πλημύρισε το μικρό δωμάτιο και το ζέστανε από άκρη σε άκρη. Ο Αλβέρτος ένιωσε την θερμότητα του ‘Ήλιου να αγκαλιάζει ολόκληρο το σώμα του σαν ένα ευχάριστο θεϊκό χάδι.  Άνοιξε τα μάτια του, τέντωσε το κορμί του κι ένα βαθύ χαμόγελο φάνηκε στο πρόσωπο του.  Έριξε μια ματιά δίπλα του και παρατήρησε το άδειο μαξιλάρι που τον ενημέρωνε για την απουσία της συντρόφου του.  «Ωραία», σκέφτηκε, «έχω λίγο χρόνο δικό μου πριν επιστρέψει  από τις πρωινή της βόλτα. Θα απολαύσω τη θέα από το παράθυρο και θα βυθιστώ στις ευχάριστες σκέψεις μου».  Άπλωσε το χέρι του στο μικρό κομοδίνο και έπιασε το ρολόι. Η ώρα έδειχνε οκτώ και δύο λεπτά.

Είχε έρθει στην πόλη την προηγουμένη μέρα, μετά από εντολή του εργοδότη του.  Έπρεπε να διεκπεραιώσει κάποιες υποθέσεις που αφορούσαν μια ευρεσιτεχνία κάποιου κυρίου Σλόβικ. Όμως ήτανε αδύνατο να επιστρέψει αυθημερόν και έτσι έμεινε στο ξενοδοχείο με σκοπό να πάρει το απογευματινό τραίνο της Κυριακής. «Τι θα έλεγες καλή μου να έρθεις και συ μαζί μου.  Είναι μία ευκαιρία να ξεφύγουμε λιγάκι από την ρουτίνα» είπε στην γυναίκα του και εκείνη δέχτηκε αμέσως αφήνοντας να διαγραφεί στο πρόσωπο της ένα πλατύ χαμόγελο. Το Σάββατο εργάστηκε ως αργά το βράδυ και την άφησε μόνη της να γυρίσει και να γνωρίσει τα αξιοθέατα της πόλης. Όταν επέστρεψε στο ξενοδοχείο, της είπε: «νιώθω πολύ κουρασμένος. Μη με ξυπνήσεις νωρίς το πρωί κάνε την βόλτα σου και έλα κατά τις έντεκα να συνεχίσουμε μαζί. Θα έχουμε πολύ χρόνο στην διάθεσή μας. Το τραίνο της επιστροφής φεύγει στις έξι και δέκα το απόγευμα».

 Τώρα το ρολόι έδειχνε οκτώ και τριάντα τρία λεπτά. «Πόσο γρήγορα περνάει ο χρόνος» σιγομουρμούρισε και με αργές κινήσεις σηκώθηκε από το κρεβάτι, τράβηξε μία καρέκλα στο παράθυρο και έκατσε να απολαύσει την θέα. Το δωμάτιο βρισκότανε στον τέταρτο όροφο και έτσι μπορούσε να έχει μία γεμάτη εικόνα από την γύρω περιοχή. Μπροστά στο ξενοδοχείο υπήρχε μια μεγάλη πλατεία και ακριβώς απέναντι βρισκότανε ένα πολυώροφο κτήριο που στην κορυφή του δέσποζε ένα τεράστιο ρολόι. «Τι όμορφο και παράξενο κτήριο, μοιάζει να φοράει για καπέλο το ρολόι» σκέφτηκε.

*******

Ο κύριος Τσιλέρ καταγότανε από πλούσια οικογένεια δικηγόρων. Ο πατέρας του όταν γεννήθηκε άνοιξε σαμπάνιες και κέρασε ακριβά πούρα τους συνεργάτες του στο γραφείο. «Σήμερα γεννήθηκε αυτός που θα αναλάβει τα ινία του γραφείου μου όταν γεράσω» είπε γιομάτος ευτυχία.  Ο μικρός Τσιλέρ όμως δεν έμελε να του κάνει την χάρη. Από μικρός είχε μία ιδιαίτερη αγάπη στις κατασκευές. Ήταν δεν ήταν επτά ετών όταν προς έκπληξη όλων έχτισε ένα δεντρόσπιτο στην αυλή του σπιτιού.  Και τι δεν έκανε ο πατέρας του για να τον πείσει να γίνει δικηγόρος, εκείνος όμως ανένδοτος. Το όνειρό του ήταν να χτίσει μεγαλοπρεπή κτήρια που θα μείνουν στην ιστορία για το κάλος και την μοναδικότητα τους. Τελικά ο πατέρας του αναγκάστηκε να ενδώσει κι έτσι ο Τσιλέρ έγινε αρχιτέκτονας.  

Όταν ανέλαβε να οικοδομήσει το κτήριο, που τώρα με δέος κοιτούσε ο Αλβέρτος, έβαλε εμπρός ένα μεγαλεπήβολο σχέδιο. «Θέλω να χτίσω ένα ζωντανό κτήριο, ένα κτήριο που θα έχει κίνηση».  Έτσι σχεδίασε ένα κτήριο που απαρτιζόταν από τρία μέρη. Στα δύο άκρα θα υπήρχαν δύο παραλληλόγραμμες κατασκευές όπου θα βρίσκονταν τα δωμάτια. Το κεντρικό μέρος του κτηρίου θα είχε το σχήμα του κυλίνδρου.  Στο ισόγειο θα βρισκόταν το σαλόνι από όπου θα ξεκινούσαν οι  σκάλες κι οι ανελκυστήρες που θα έμοιαζαν ως σαν να αναρριχούνται στην κυλινδρική κατασκευή σε μία προσπάθεια να φτάσουν τον ουρανό. Στην κορυφή και στο κέντρο θα υπήρχε ένα μόνο στρογγυλό διαμέρισμα και γύρω από αυτό τεράστιές τζαμαρίες που θα άφηναν το φώς να εισχωρήσει μέσα. Εκείνο όμως που θα έκανε την κατασκευή μεγαλοπρεπώς μοναδική ήταν ότι θα χτιζότανε πάνω σε έναν μηχανισμό που θα περιστρεφόταν γύρω από τον άξονα του. Μία ακριβώς περιστροφή κάθε εικοσιτέσσερις ώρες. Το σαλόνι οι σκάλες οι ανελκυστήρες οι τζαμαρίες και το πάνω διαμέρισμα θα ήταν ένα τεράστιο ρολόι. Από την έξω μεριά και καθώς θα γύριζε το κτήριο οι περαστικοί θα μπορούσαν να δουν πάνω στην φωτισμένη μετώπη χαραγμένη την ακριβή ώρα.

 Ήταν πραγματικά ενθουσιασμένος. Για το τεχνικό μέρος της κατασκευής χρειάστηκαν 10 χρόνια εργασίας. Χρησιμοποίησε την βοήθεια μηχανικών, ωρολογοποιών, χημικών μετάλλων και άλλων πολλών κι όλα αυτά τα χρόνια τους πλήρωνε αδρά. Είχε πεθάνει κι ο πατέρας του και χρειάστηκε να σπαταλήσει την μίση περιουσία που του άφησε.  Τώρα όμως οι κόποι του θα ανταμείβονταν και το όνομά του θα έμενε με χρυσά γράμματα στην ιστορία. Σχεδίασε λοιπόν το κτήριο και πήγε να το παρουσιάσει στον  κύριο Σόιμπλε που τον είχε προσλάβει. « Τι λέτε κύριε Τσιλέρ, μήπως είσαστε μεθυσμένος;» του είπε εκείνος. «Εγώ είμαι επιχειρηματίας και μου ζητάτε να αυξήσω το κόστος για να κάνω τι;  Να έχω ένα κτήριο που κινείτε;  Σας παρακαλώ συνέλθετε και κάντε σωστά την εργασία για την οποία σας πληρώνω. Αν ήθελα κτήρια που κινούνται θα πήγαινα μία βόλτα στην ύπαιθρο και θα αγόραζα από τους τσιγγάνους καμία εικοσάρια τροχόσπιτα για να τα τοποθετήσω στο οικόπεδό και πιστέψτε με, θα μου κόστιζαν λιγότερο από μία απογευματινή συνάντηση φίλων στην λέσχη βιομηχάνων κι εφοπλιστών»  

Σαν τον άκουσε η ψυχή του σύρθηκε στο πάτωμα. Πήρε μία βαθιά ανάσα για να μην ξεψυχήσει και αποχώρησε. Σχεδίασε το κτήριο κατά το πώς του το ζήτησε η αυτού «εξοχότητα του». Με σκληρές διαπραγματεύσεις κατάφερε να τον πείσει να κατασκευάσει ένα μεγάλο ρολόι στην κορυφή του κτηρίου κι αυτό μόνο όταν δέχτηκε να μειώσει στο μισό την αμοιβή του.  Όταν το κτήριο αποπερατώθηκε στάθηκε για λίγο απέναντι του και το κοίταξε. Το ρόλοι κινούσε τους δείκτες του ρυθμικά κι ήταν μια παρηγοριά . Ναι, το ρολόι ήταν μέρος μία ενιαίας κατασκευής και η κίνηση του ήταν μία κίνηση του ίδιου του κτηρίου.  Ένα αμυδρό χαμόγελο άφησε να φανεί στο πρόσωπο του κι ήταν από τα λίγα που θα άφηνε ξανά στην σύντομη ζωή του. Δεν ξαναπάτησε ποτέ σε αυτήν την πόλη, δεν ξαναείδε ποτέ το κτήριο, αρνήθηκε κάθε πρόταση για δουλεία στην περιοχή.  Ένα μέρος της ψυχής του όμως έμεινε εκεί, να σέρνετε στο πάτωμα του κυρίου Σόιμπλε και δεν ξανασηκώθηκε ποτέ ξανά.

********

Αυτά δεν τα γνώριζε ο Αλβέρτος, ούτε ο κύριος Τσιλέρ έμαθε ποτέ ότι το ρολόι του θα ήταν η αιτία μεγάλων στοχασμών, που δεν θα κινούσαν το κτήριο αλλά ολάκερη την ανθρωπότητα.

«Άραγε τι είναι ο χρόνος;» αναρωτήθηκε ο Αλβέρτος.  «Να είναι κάτι πραγματικό ή μία ανθρώπινη επινόηση; Να είναι οι στιγμές που περνάνε ή η απόσταση που διανύουν οι δείκτες του ρολογιού; Και άραγε, είναι κάτι σταθερό ή μπορεί να μεταβάλετε;

Σκέπτομαι τις ώρες που είμαι στο γραφείο και δουλεύω, πραγματικά βαρετή δουλειά. Το μυαλό υπολειτουργεί, κάνει τις απαραίτητες ενέργειες για να βγάλει εις πέρας την εργασία μου. Κοιτάζω το ρολόι και νομίζω ότι είναι χαλασμένο. Πόσο αργά περνά η ώρα. Αισθάνομαι τα δευτερόλεπτα λεπτά και τα λεπτά ώρες.

Ναι, όταν βαριέμαι, όταν τα γύρω μου είναι ανιαρά, αισθάνομαι ότι ζω πολύ περισσότερο από τον χρόνο του ρολογιού.

Θυμάμαι εκείνη την ημέρα που είχαμε πάει στον γάμο της ξαδέλφης της συζύγου μου και με βάλανε να κάτσω διπλά σε αυτόν το κύριο  που πραγματικά θα ήθελα να ξεχάσω. Όλη την ώρα μιλούσε για τον εαυτό του, μα συνεχώς έλεγε  τίποτα κι εγώ νόμιζα ότι ζούσα τα χίλια χρόνια στο καθαρτήριο του Δάντη.

Από την άλλη τι χαρά να βρίσκομαι με τα βιβλία μου, τα χαρτιά, τα μολύβια. Βυθισμένος στους θυελλώδεις ωκεανούς της επιστήμης. Το μυαλό μου τότε αναπτύσσει μια ασύλληπτη ταχύτητα. Άνεμοι φύσουν και τα πελώρια κύματα της σκέψης βολοδέρνουν τις ακροθαλασσιές του νου μου, σμιλεύοντας τις πέτρες, τα βράχια τις αμμουδιές, σαν να ψάχνουν μέσα σε αυτά την ουσία του κόσμου.  Τότε είναι που ρολόι κυλά σαν ένα μανιασμένο ποτάμι και χωρίς να το καταλάβω κι ενώ θαρρώ πως μόλις βούτηξα τα πόδια μου στο νερό, βρίσκομαι ήδη στο δέλτα του ποταμού χρόνου.  

Είναι κι εκείνες οι στιγμές, όταν κυριευμένος από την Αφροδίτη, ξαπλωμένος στα λευκά σεντόνια του έρωτα, ρίγη ηδονής κι ευτυχίας διαπερνούν το κορμί μου σαν ένας κεραυνός αισθήσεων, στη αγκαλιά της γυναίκας που ποθώ.  Τότε είναι που ο χρόνος πέρνα από μπροστά μου σαν μία αστραπή που φωτίζει σε μια στιγμή το σκοτάδι και μετά χάνετε.

Ναι αισθάνομαι τον χρόνο τόσο διαφορετικά.

 Τελικά ποιος είναι ο πραγματικός χρόνος; Ο χρόνος του ρολογιού, ο χρόνος που το μυαλού μου άδειο από επιθυμίες κυλά αργά ή εκείνος που γιομάτο ενέργεια τελειώνει όσο να δεις ένα πεφταστέρι;  Μήπως και τρείς χρόνοι είναι αληθινοί;  Μα αν είναι αληθινοί θα πρέπει να έχουν ιδιότητες που τους ορίζουν.

Από αυτούς του συλλογισμούς πρέπει να δω πια  στοιχεία μας δίνουν κάποια λογικά συμπεράσματα. Λέω λοιπόν, όταν οι σκέψεις μου κινούνται αργά και στερείτε ο οργανισμός μου ενέργειας,  ο χρόνος μεγαλώνει σε σχέση με το ρολόι. Όταν όμως τρέχει η σκέψη γοργά και πλημυρίζω από ενέργεια τότε ο χρόνος μικραίνει.

Στην πρώτη περίπτωση οι πληροφορίες που επεξεργάζομαι είναι λίγες, ενώ στην δεύτερη περίπτωση είναι πολλαπλάσιες και ταυτόχρονες. Σαν να λέμε ότι η αύξηση της ταχύτητας αυξάνει και την μάζα των στοιχείων που  μεταφέρουν τις πληροφορίες μέσα μου.

Άρα η αργή ταχύτητα με την μικρή ενέργεια και μάζα, δίνει έναν χρόνο  που είναι  μακρύτερος από όταν έχουμε μεγάλη ταχύτητα που έχει  μεγάλη ενέργεια και μάζα, όπερ σημαίνει ο χρόνος είναι ανάλογος με την σχέση που αναπτύσσει η ταχύτητα με την ενέργεια και την μάζα.

Μήπως τότε ο χρόνος δεν είναι αυτό που συμβαίνει από το παρελθών ως το μέλλον αλλά ένα διάνυσμα; Και αν είναι διάνυσμα τι είναι το παρελθών, το Παρών και το μέλλων; Ίσως τίποτα παραπάνω από σημεία πάνω σε αυτό, τα οποία τα αντιλαμβανόμαστε ανάλογα με την θέση μας.

Αν όμως ο χρόνος είναι διάνυσμα, αυτό θα σημαίνει ότι είναι μία διάσταση που τείνει στο άπειρο;  Άραγε θα μπορούσαμε να τον μετρήσουμε με μέτρα και χιλιόμετρα και να τον διαβούμε με μεγάλη ή μια μικρή ταχύτητα;  Κι αν ναι, τότε πως και δεν τον αντιλαμβανόμαστε ως διάσταση;  Μήπως είναι τελικά μία διάσταση πέρα από τις τρείς διαστάσεις που αναγνωρίζουμε;   Και… μήπως απλά οι αισθήσεις μας αδυνατούν να τον κατανοήσουν κι έτσι επινοούν μια μορφή του, που δεν είναι παρά μία σκιά του πραγματικού του εαυτού;  Αν είναι έτσι τότε θα πρέπει μέσω της φυσικής να αποδείξω αυτή την θεωρία… Χρειάζομαι επειγόντως χαρτί και μολύβι….»

Οι σκέψεις του Αλβέρτου διακόπηκαν από τον ήχο της πόρτας που άνοιξε. Με μία αργή κίνηση γύρισε το κεφάλι του να δει ποιος είχε μπει.

 «Συγνώμη αγάπη μου που άργησα, συνάντησα στο δρόμο μία παλιά μου συμμαθήτρια και σταθήκαμε λίγο να μιλήσουμε, να θυμηθούμε τα παλιά και να μάθουμε για τα τωρινά και ξεχάστηκα λιγάκι».

  «Μα τι λες» απάντησε εκείνος. «Δεν άργησες. Ούτε δέκα δεν έχει πάει ακόμα» «Αλβέρτο τι λες δώδεκα και τέταρτο είναι».

Εκείνος άνοιξε τα μάτια του καθώς ένιωσε μία αναπάντεχη έκπληξη.  Γύρισε το κεφάλι του ξανά προς το παράθυρο να το επιβεβαιώσει.

«Έχεις δίκιο» της είπε.

«Λοιπόν θα ετοιμαστείς να πάμε μία βόλτα».

«Αγάπη μου συγχώρα με, κάτι εκπληκτικό μου συνέβη και πρέπει τώρα αμέσως να κάτσω να μελετήσω ».

Εκείνη γιομάτη θυμό  του απάντησε «Όλο τα ιδία κάνεις, με έχεις βγάλει έξω από την ζωή σου. Μόνο για γραμματέα και βοηθό με χρησιμοποιείς Έχεις ξεχάσει πως είμαι σύζυγος και σε έχω ανάγκη.  Έτσι όπως το πάς να ξέρεις μία μέρα θα σε χωρίσω»

«Μη μου θυμώνεις, κάτσε ένα λεπτό να βρω μολύβι…. Πήγαινε εσύ μία βόλτα και έλα κατά τις πέντε να ετοιμαστούμε για το ταξίδι…. Σου υπόσχομαι ότι μεγάλα πράγματα θα γεννήσω απόψε…. Κάνε μου την χάρη… μόνο για σήμερα… και υπόσχομαι ότι θα σε αποζημιώσω την άλλη εβδομάδα… κι όταν πάρω το Νομπέλ να είσαι σίγουρη ότι όλα τα χρήματα του βραβείου θα είναι δικά σου να τα κάνεις ότι θέλεις»

«Πρόσεχε Αλβέρτο τι λες, τι κάνεις και τι υπόσχεσαι, έτσι όπως πάς όχι μόνο θα σε αφήσω αλλά θα  πάρω και τα λεφτά του βραβείου»

  Καλά, καλά, καλά, ότι θες…» απάντησε εκείνος και άρχισε να σημειώνει στα χαρτιά του»

Εκείνη έφυγε κλείνοντας δυνατά την πόρτα, κάτι που ο Αλβέρτος δεν άκουσε. Μέσα στην ροή των σκέψεων του είχε απομονώσει τα πάντα έξω από αυτών, ακόμα και τον χρόνο.

Salvador Dali - The Persistence of Memory (Σαλβαδόρ Νταλί - Η Επιμονή της Μνήμης)

                                        

Άλμπερτ Αϊνστάιν E=mc2